Petra Jagtman en Paul Jacobs zijn docenten bij Opleidingskunde en delen graag hun ervaring naar aanleiding van hun bezoek aan het LEARNTEC congres. Van 30 januari tot 1 februari 2018 vond deze plaats in Karlsruhe voor de 26ste keer.



…do ist der Bahnhof
Op dinsdag 30 januari was het zover, per ICE trein naar Karlsruhe, een stad in de Duitse deelstaat Baden-Wurtemberg en gelegen nabij de Frans-Duitse grens. Dat de trein een passend vervoersmiddel is heeft alles te maken met het goede openbaar vervoer in Karlsruhe. De geslaagde integratie van tram en trein (het ‘Karlsruhe model’) is jarenlang voorbeeld geweest voor verkeerskundigen in heel Europa.

Het is ‘bildung’ wat de klok slaat
LEARNTEC wordt jaarlijks georganiseerd, is een combinatie van beurs en congres en richt zich op ‘Bildung, leren en IT’. Waar in het verleden (jaren 90) het accent lag op ‘computerondersteund leren’ is dit accent verruimd tot ‘technologie en leren’. De drie kerntopics van de beurs zijn school, universiteit en bedrijf. Binnen ‘school’ is er aandacht voor digitaal onderwijs, nieuwe vormen van leren, digitaal lesmateriaal en media skills. Het topic ‘universiteit’ richt zich op digitale trends, IT oplossingen (hard- en software) en data centra. Ook is er aandacht voor leer- en kennismanagement (systemen). Het ‘corporate’ topic bevatte thema’s als LLL (leven lang leren), leerinnovatie en smart media en dan met name de technische ondersteuning ervan.

Back to the future en weer terug
Verbazingwekkend is dat het aanbod op de beursvloer nog steeds grossiert in aanbiedingen voor traditionele learning management systemen (LMS), Web-based training (WBT) en Computer-based training (CBT). Met name de term CBT – leren via Cd-rom en DVD – is toch echt passé en hebben we de laatste 5 jaar in Nederland al niet meer gehoord. Het valt sowieso op dat de Duitse benadering van leren nog erg ‘klassiek’ is. We kunnen ons voorstellen dat de Key Note speech van Charles Jennings voor velen nog een ‘eye opener’ geweest is. Gelukkig was er ook aandacht voor Game Based Learning (GBL), Serious Games en Digital Learning Games. Nieuwe technieken waren er gelukkig ook. Zo heeft Petra met een HTC Vive (Virtual Reality bril) een ventilator op een zonnepaneel aangesloten en hebben we mooie praktijkvoorbeelden gezien van gamification en serious gaming. Er waren ook veel 3D printers, maar daarvan vragen we ons nog steeds af hoe we die bij het leren van volwassenen in kunnen zetten…

Trends und Zukunft
Gelukkig werden we niet volledig bedolven onder prachtige toekomstvisioenen maar waren er ook ‘down to earth’ verwachtingen. We noemen de belangrijkste:

• de inzet van geavanceerde technologie vraagt veel van ons brein. Dat betekent dat er meer aandacht komt voor wat ons brein nog aan kan qua prikkels en belasting. Neurowetenschap en leerpsychologie zullen steeds meer samen op zoek gaan impact en gevolgen.
• virtuele werelden worden steeds realistischer waardoor het onderscheid tussen werkelijkheid en non werkelijkheid verwarring veroorzaken met het gevaar van destructieve frictie.
• technologie ontwikkelt zich exponentieel en dat betekent snellere adaptatie van veranderingen, kortere ‘time to market’ en beperkte levensduur.
• techniek is te complex voor leerprofessionals om zelfstandig innovatieve leertrajecten te ontwikkelen. De domeinen leren en IT zullen nog intensiever gaan samenwerken.
• leren met technologie levert enorme hoeveelheid privacy gevoelige data op waarbij er nog geen passende protocollen zijn voor het waarborgen van veiligheid.

Das Kongressprogramm
Vertelden de standhouders op de beursvloer vooral hoe onmisbaar de techniek toch wel niet was bij het leren, in het congresdeel waren sprekers vooral bezig om dit te nuanceren. De congresactiviteiten waren verdeeld in 4 thema’s: Didactiek, Technology, Management en Specials. Zoals bij de meeste congressen werd iedere ochtend gestart met een Key Note Speaker, gevolgd door een ruim aanbod aan kortere sessies. Een greep uit de sessies die wij bijwoonde:

Theory of change
Jane Massy, Founder director and CEO, abdi Ltd (UK) bracht als thema ‘Better Evaluation in Technology Enhanced Learning’. Voor een congres over techniek ging dit verrassend weinig over techniek. Ze liet met mooie praktische voorbeelden zien wat bij Opleidingskunde bijna een mantra is, namelijk dat de vraag die een organisatie stelt, zelden is wat de organisatie nodig heeft en dat je op zoek moet naar de vraag achter de vraag. “People fail to do the analysis at the start”. Ga eerst onderzoeken, voordat je naar oplossingen gaat zoeken. Analyseer je onderzoeksresultaten en zoek dáár de oplossing bij. Ze noemt dat ‘theorizing the change’, oftewel bepaal je gewenste outcome en werk van daaruit terug (omgekeerde van scenario denken). Pas als je dat doet, kun je het resultaat ook evalueren. It’s all about pushing back, not answering the question.

Mixed Reality
In de categorie ‘Didactics’ hebben we verschillende sessies bijgewoond. We bespreken er een paar. Allereerst Michael Zawrel van Microsoft Deutschland over ‘Didactics for Augmented Reality: Microsoft Hololens as Example’, over hoe zij hun Hololens inzetten voor leersituaties. Mooie, maar toch ook al wel bekende voorbeelden, die meer VR dan AR waren. Overigens noemt hij het ‘Mixed reality’, een mooie term vinden wij (virtuele elementen blenden met de werkelijke wereld). Het hoogtepunt van dit reclamepraatje was toch wel ‘holografications’ (teleportation), wat ons een soort ‘Beam me up, scotty-gevoel’ gaf (…).

Back to earth
De bijeenkomst van Lars Roth en Jan Reinhardt van AIT (Applied Information Technologies) met als titel ‘Learning with the Hololens, – Technologies, use Cases and Limitations’ gaf een wat realistischer beeld. Ze zetten de mogelijk- en onmogelijkheden van de diverse devices op een rijtje en af tegen de Hololens. Ze gaven ook prachtige voorbeelden van wat er allemaal kan met AR, maar vergaten niet ook te vertellen dat er erg veel ontwikkelwerk achter zit en dat het nog niet voor iedereen bereikbaar is, mede door de hoge kosten. Wil je hier al wel mee aan de slag dan ben je op dit moment nog heel erg afhankelijk van de bedrijven die deze software ontwikkelen.

Need to have, nice to have
De laatste sessie in deze rij was van Daniel Kerlin. Een relaxte ‘dude’, zoals collega Frank Thuss zou zeggen, die vertelde hoe je ‘Digital education with 3D Printer’ vorm kon geven. Het is leuk om te horen hoe deze docent bij de opleiding techniek zijn studenten door middel van een ontwerpwedstrijd een solar-autootje liet maken met de 3D printer. Maar zoals eerder in dit stuk gezegd, 3D als instrument voor leren zoals wij ons daar mee bezig houden bij Opleidingskunde, zien we nog niet direct. Hij probeerde ons nog over te halen: “Je kunt ook 3D printen met chocolade en er spaghetti mee maken’. Really?? Het printen duurt 3 tot 4 uur voordat iets klaar is. En van die chocolade prints begrijpen we de commercie nog wel, maar waarom zouden we onze spaghetti willen printen?

Begrijpelijke taal
De laatste conferentiedag begon met een spetterende Key Note ‘Lernst du noch oder verstehst du schon – Der weg des Wissens zu den Nervenzellen’ door Dr. Henning Beck. Hij is een Neurowetenschapper en Biochemicus die de materie zo begrijpelijk mogelijk overdraagt. En dat gaat gepaard met veel humor. Zijn boodschap is dat hoe snel de ontwikkelingen en AI ook gaan, een computer zal nooit de mens vervangen. Ja, de mens maakt meer fouten, maar wat ons onderscheidt van de computer is dat wij in staat zijn om zaken te begrijpen in verschillende contexten en dat weer toe te passen in een andere context, waar de computer alleen maar zwart-wit of in eentjes en nulletjes kan denken. De mens heeft herinneringen en is creatiever. Wij begrijpen iets aan de hand van informatie die wij krijgen (context) en kunnen die omzetten naar andere situaties. ‘Het gaat om het begrijpen van de zin van de dingen, want dan kun je ze veranderen’, aldus Henning Beck.. ‘En dat is wat ons mens maakt en onderscheid van een computer”. Zijn verhaal zat vol met treffende voorbeelden en iedereen hing aan zijn lippen Het leverde hem een daverend applaus op. Als Opleidingskunde ooit nog eens een goede spreker zoekt….

In heinseit
De dagen vlogen voorbij en voor je het weet is het alweer voorbij. Nog een paar gedachten ter afsluiting:

• ‘‘It looks like the future, but it has already started..”. Er zijn veel technieken geënt op nieuwe leermiddelen voor kleuter en basisonderwijs. Die kinderen van nu zijn wel onze studenten van de toekomst. Daar moeten we ons als leerprofessionals toch nu al op gaan voorbereiden.
•  
• Opvallend: De LEARNTEC noemt zich de nr 1 van Europa. Dat verbaast ons, want de Learning Technologies in Londen is toch echt veel groter en daarnaast ook internationaler van aard. De LEARNTEC in Karlsruhe is toch vooral heel erg gericht op Duitsland. Het is wel een goede benchmark om te ontdekken dat wij op veel punten toch al overduidelijk verder zijn. De gedachte ‘zijn zij hier pas’ schoot diverse malen door ons hoofd en Petra is uit een sessie gelopen waar de spreker het publiek nog moest overtuigen dat de medewerkers onze interne klanten waren en het MT of DT onze opdrachtgever. Wij doen het dus nog niet zo slecht in Nederland en bij Opleidingskunde.
•  
• En als laatste een groot compliment aan onze studenten die op woensdag om 5.00 uur uit Nijmegen zijn vertrokken naar Karlsruhe om een congresdag bij te wonen en om 18.00 uur weer naar huis zijn gereden. Zij hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid die de NVO2 hen bood. Het compliment betreft niet alleen het doorzettingsvermogen (met een 8 uur durende reis) maar juist omdat zij de kans hebben gepakt om aan hun professionalisering te werken.

What’s next?
De Next Learning in Den Bosch op 24 april